Saturday, 4 April 2015

Manchester Müzesi 1 - Zihgirler

Geçen haftasonu Manchester müzesindeydim. Bu müzede küçümsenmeyecek bir Türk okçuluğu koleksiyonu var ancak bir siper dışında herşey müzenin deposunda. İngo Simon bir Türk okçuluğu meraklısıydı, bir nevi İngilterenin Necmettin Okyay'ı diyebiliriz. 19. ve 20. yüzyılın başında Osmanlı'dan yaylar ve oklar vs satın almış ve kullanmış. Burada orjinal Osmanlı yayıyla atışlarını görebiliriz. Sonrada tüm koleksiyonunu bu müzeye bağışlamış. Müzenin bir özelliği daha var, depodaki parçaları ölçmek için izin almak bizim müzelere nazaran çok kolay. Yalnız bir tavsiyem var, incelenecek parçaları önceden online müze kataloğundan bulup belirtmek gerekiyor. (http://emu.man.ac.uk/mmcustom/SArchQuery.php). Ayrıca herşeyi bir seferinde ölçmeye kalkmaktansa belli birşey için girilip planlı şekilde yapmak gerekir. Benim esas merak ettiğim zihgirlerdi, bu konudan da başlayayım.
Genel olarak fark ettiğim birkaç noktayı paylaştıktan sonra tek tek zihgirlerin ölçülerini ve resimlerini paylaşacağım.
  • Zihgirlerin birçoğu parmağıma büyük geliyordu. Acaba zihgirin içini komple deriyle mi kaplıyorlardı?
  • Neyin orjinal neyin replika olduğunu iyi bilmek lazım. İngo Simon ve arkadaşları Türk yay, ok ve zihgirlerin aynısını yapmaya çalışmış ancak pek başarılı olduklarını söyleyemem. 
  • Zihgirlerde parmağın girdiği delikler yusyuvarlak idi (taş, fildiği ve tunç zihgirler dahil).Hatta birçoğunda en ve genişlik onda bir milimetresine kadar aynıydı. Tahminim yuvarlak taş ile işlenmiş olmasıdır, yoksa bu kadar mükemmel bir daire oymak kolay olmaz. Bu da şu soruyu aklıma getiriyor: yahu kim Osmanlı zihgirlerinde parmak deliği ovaldır dedi? Diyen lütfen kanıtlasın ölçüm yapsın, oval ve tam yuvarlak olanların sayılarını karşılaştıralım. 
  • Yüzüğün kenarları hangi yükseklikteyse ön tarafı da (başparmağın iç tarafına gelen yer) aynı yükseklikte. Yani zihgirin ön tarafı tamamen oyulmamış. Bugünlerde yapılan zihgirlerin çoğunda eşiğin altı boş. Hal böyle olunca yüksek librelerde zihgir ete çok battığını farkettim. Anlatamadım, resim çizeyim..


Katalog numarası: Saf 481/0
(Bone) muhtemelen fildişi
Eşik 1,5 mm












Katalog numarası: SaF 543/5
Fildişi gibi








Katalog numarası 955
Eşik 1,5mm









SAF 481/N
Osmanlı.
Jade (Nephrite) Grayson koleksiyonundan
Eşik 1,4mm










SAF 481/L
Türk. Bronze Grayson
Eşik 2.6mm













SAF 985/33













SAF 400
Bronze çizgili -replika?








 Bir Çin/Mançu zihgiri:








Posted by Gokmen at
Labels: , , , ,

4 comments:

  1. ŞeFiK KüçükVardaR28 November 2016 at 23:27

    ÇOK TEŞEKKÜRLER...

    ReplyDelete
  2. Unknown22 April 2018 at 15:05

    This comment has been removed by a blog administrator.

    ReplyDelete
  3. Fatmanur ŞİRİN28 February 2019 at 13:33

    Gökmen bey merhabalar. İlk kez karşılaştım çalışmalarınızla. Çok büyük emek vermişsiniz. Hem tebrik hem de teşekkür ederim. Bundan sonra takipte olurum inşallah. Okunacak çok şey var. Bir konuda yorum yapmak istedim. Osmanlı zihgirlerinde parmak deliğinin oval olması meselesi. Tahmin ediyorum ki iki türlü de kullanılmıştır. Sonuçta bu bir savaş teknolojisi ve yüzyıllar içinde gelişim göstermemesi söz konusu bile değil. Ben kendim bu konuda bir araştırma yapmadım ama bir dönem derslerine katıldığım Tirendaz Türk Okçuluğu grubunda öğrendiğim parmak deliğinin oval olduğu yönündeydi. Ekip eski kaynaklardan araştırarak öğrendiklerini aktarıyor gelenlere. Bütün ekip de araştırıp paylaşarak kendisini sürekli geliştiriyor. Dediğim gibi ben bu konuyu araştırmadım ama dilerseniz internet siteslerindeki iletişim bilgilerinden kendilerine ulaşıp fikir alışverişinde bulunabilirsiniz. Bildiğim konuysa oval olmasının avantajlı oluşu. Bildiğiniz gibi başparmak kemiği ovaldir. Oval olan delikten parmağınızı geçirdikten sonra 90 derece döndürdüğünüzde, hem yayı gerdiğiniz esnada parmağınızda bombeleşen kısmı sıkmıyor hem de deliğin dar kısmı parmak kemiğinin geniş kısmına denk geldiği için parmağınızdan çıkma ihtimali olmuyor. Yay çok gergin olduğu için bıraktığınız anda zihgirin parmağınızdan fırlaması gibi bir tehlike var ki bu durumu tecrübe ettim. Yani oval deliğin avantajlı olduğu aşikar. Fakat yuvarlak deliğin kullanılıp sonradan geliştirilmiş olması da mümkün. Tirendaz'la ilgili ayrıntılı bilgiye bu siteden ulaşabilirsiniz: http://www.tirendaz.com/tr/page_id=2 Çalışmalarınızda başarılar dilerim.

    ReplyDelete
  4. ERTUĞRUL1 March 2020 at 22:26

    Merhaba katolog numarası 543/5 olan zihgir büyük ihtimal mors dişinin iç kısmından yapılma .

    ReplyDelete

Subscribe to: Post Comments (Atom)