Türk yayları dışında hiçbir yay bu kadar ilgimi çekmiyor.. İngiliz Uzunyayı.
Hayranım İngiliz Savaş yayına-hem tarihteki öneminden dolayı, hem de bu kadar basit olmasına rağmen o kadar etkili olmasına.
Örn. İngilizler uzunyaylarını Crecy (1346), Poitier (1356) ve Agincourt (1415) gibi muharebelerde Fransız şövalyelerine karşı başarıyla kullanmıştır. Daha küçük ama okçu ağırlıklı ordularıyla sayıca daha büyük ve daha iyi donanımlı orduları dağıtmışlardır.
Bir 12. yy metninde şöyle anlatıyor: 'süvariye isabet eden ok bacağından saplanıp zırhını, deri eteğini, bacağını, sonra deri eğeri delip hatta ata da saplanıp atı bile öldürdü.'
Çekiş gücü 100-180 libre olarak değişir, hatırlatayım, bugün Türkiye'de ve yurtdışında müsabakalarda 35-50 libre arası yaylar kullanılıyor. Tarihi Türk Osmanlı yayları 80-120 libre arası değişiyormuş.
İngiliz uzunyayı tek bir parça porsuk ağacından yapılır, boyu 2 metre civarıdır ve aşağıda gördüğünüz gibi budaklarını bırakıyorlar, yani son derece kaba birşey :) Bizim Türk yaylarına nazaran kütük gibi, inşaatta, bahçede kullanılan kürek sopasını andırıyor.
Porsuğun özelliği şöyledir, ağacın kendiliğinden iki bölümü var, iç ağacı (heartwood) ve dış ağacı (sapwood). Heartwood ezilmeye müsait, daha koyu olan Sapwood gerilmeye müsait. Bu şekilde ortaya 2 katlı doğal laminasyon gelmiş oluyor ve bu özelliğinden dolayı porsuk en iyi yay ağaçlarından biridir.
Yayın kesit şekli D şeklindedir. Size bakan tarafı yuvarlak, hedefe bakan tarafı düzdür.
İngiliz porsukları da kullanılmış ancak yüksek dağlarda yetişen İtalyan porsuğu tercih edilir çünkü daha yavaş büyüdüğü için yaş halkaları daha sıktır. Bu ne anlama geliyor? Çap (aynı librede) daha az oluyor, bu da aynı güçte daha ince yay kolları demek, yani İtalyan porsuğundan yapılan yaylar daha hızlı olur.
1545 yılında batan ve 1982 yılında denizden çıkarılan Mary Rose gemisinde 172 uzunyay bulunmuştur. Araştırmalar çoğu yayların bahsettiğim İtalyan porsuğundan imal edildiğini gösteriyor.
İngiliz okları daha uzun, 30-32'' (81,3cm) boyunda, daha kalın (1.3 cm) ve endamlıdır,
Standard arrow (52gr), Livery arrow (63,5gr), Quarterpounder arrow (113,4gr) gibi çeşitleri mevcut ve çeşit çeşit zırh delici uçları olur.
Türk/Osmanlı oku ve İngiliz 'Crecy' tipi ok:
Atış mesafeleri
Atış mesafesi değil de mesafeleri diyorum çünkü bu okun ağırlığına bağlı. Ağır bir oku uzağa fırlatmak daha makul. İngiliz savaş yayı derneğinin sayfasından birkaç mesafe paylaşacağım:
Türk yayı ve İngiliz yayını karşılaştırdığınızda İngiliz yayın bazı avantajları var:
Hayranım İngiliz Savaş yayına-hem tarihteki öneminden dolayı, hem de bu kadar basit olmasına rağmen o kadar etkili olmasına.
Örn. İngilizler uzunyaylarını Crecy (1346), Poitier (1356) ve Agincourt (1415) gibi muharebelerde Fransız şövalyelerine karşı başarıyla kullanmıştır. Daha küçük ama okçu ağırlıklı ordularıyla sayıca daha büyük ve daha iyi donanımlı orduları dağıtmışlardır.
Bir 12. yy metninde şöyle anlatıyor: 'süvariye isabet eden ok bacağından saplanıp zırhını, deri eteğini, bacağını, sonra deri eğeri delip hatta ata da saplanıp atı bile öldürdü.'
Çekiş gücü 100-180 libre olarak değişir, hatırlatayım, bugün Türkiye'de ve yurtdışında müsabakalarda 35-50 libre arası yaylar kullanılıyor. Tarihi Türk Osmanlı yayları 80-120 libre arası değişiyormuş.
İngiliz uzunyayı tek bir parça porsuk ağacından yapılır, boyu 2 metre civarıdır ve aşağıda gördüğünüz gibi budaklarını bırakıyorlar, yani son derece kaba birşey :) Bizim Türk yaylarına nazaran kütük gibi, inşaatta, bahçede kullanılan kürek sopasını andırıyor.
Porsuğun özelliği şöyledir, ağacın kendiliğinden iki bölümü var, iç ağacı (heartwood) ve dış ağacı (sapwood). Heartwood ezilmeye müsait, daha koyu olan Sapwood gerilmeye müsait. Bu şekilde ortaya 2 katlı doğal laminasyon gelmiş oluyor ve bu özelliğinden dolayı porsuk en iyi yay ağaçlarından biridir.
Yayın kesit şekli D şeklindedir. Size bakan tarafı yuvarlak, hedefe bakan tarafı düzdür.
İngiliz porsukları da kullanılmış ancak yüksek dağlarda yetişen İtalyan porsuğu tercih edilir çünkü daha yavaş büyüdüğü için yaş halkaları daha sıktır. Bu ne anlama geliyor? Çap (aynı librede) daha az oluyor, bu da aynı güçte daha ince yay kolları demek, yani İtalyan porsuğundan yapılan yaylar daha hızlı olur.
1545 yılında batan ve 1982 yılında denizden çıkarılan Mary Rose gemisinde 172 uzunyay bulunmuştur. Araştırmalar çoğu yayların bahsettiğim İtalyan porsuğundan imal edildiğini gösteriyor.
İngiliz okları daha uzun, 30-32'' (81,3cm) boyunda, daha kalın (1.3 cm) ve endamlıdır,
Standard arrow (52gr), Livery arrow (63,5gr), Quarterpounder arrow (113,4gr) gibi çeşitleri mevcut ve çeşit çeşit zırh delici uçları olur.
Türk/Osmanlı oku ve İngiliz 'Crecy' tipi ok:
Atış mesafeleri
Atış mesafesi değil de mesafeleri diyorum çünkü bu okun ağırlığına bağlı. Ağır bir oku uzağa fırlatmak daha makul. İngiliz savaş yayı derneğinin sayfasından birkaç mesafe paylaşacağım:
- Livery arrow (63,5gr) 170 libreyle 267m
- Standard arrow (52gr), 129 libreyle 248m
- Quarterpounder arrow (113,4gr) 170 libreyle 210m
Türk yayı ve İngiliz yayını karşılaştırdığınızda İngiliz yayın bazı avantajları var:
- Yapım süresi daha az. Türk savaş yayının yapım süresi en azından bir buçuk seneyken İngiliz ustaların bu yayı bir kaç saat içinde yaptığı yazılı. Orta çağ savaşlarının düşünürsek herkes herzaman savaş içindeydi. Ordularınız kazanır, kaybeder, teçhizatı kaybolur veya savaş alanında kullanılmaz hale gelir vs. 3000 kişilik bir okçu ordusunu düşünün ki bu defalık muharebeyi kaybetti ve kaçarken yayları da gitti. 3000 İngiliz yayını temin etmek Türk yayından daha kolay.
- Yüksek libreli yayları 3 parmak ile atmak (bence) daha kolay. 100-110 librede zihgirim (okçu yüzüğü) başparmağımı acıtmaya başlıyor, 120 libre ötesini başparmak çekişi ile hiç denemedim bile. 134 libre uzunyayım ile 3 parmak ile atmak daha rahat, güç 3 parmağa dağılıyor.
- Oklar ağır olduğundan uçarken daha az güç kaybediyor. 200 metrede yere veya hedefe düşen okta hala müthiş enerji var.
- Oklar ağır olduğu için İngiliz oklarının delici gücü hayli yüksek. Newton'un ikinci yasası: F=m*a (F=kuvvet, m=kütle, a=okun ivmesi/hızı). İngiliz uzunyayından fırlatılan ok Türk yayından fırlatılan ok kadar hızlı olmamasına rağmen kütlesi yüksek olduğu için delici özelliğini pek kaybetmiyor.
- Çekiş mesafesi daha uzun olduğu için (81,3cm) yay biraz daha çok enerji depolar (Türk yayları için 65-72cm)
134 libre uzunyayım ile atış yaparken
Yazımı meşhur Mark Stretton ve Steve Stratton'un resmiyle sonlandırayım. Mark (şişman olanı) Guinness rekorlar kitabında 10 sene 'en ağır yayı atmayı' başaran okçudur, 200 librelik yay atabiliyor!
No comments:
Post a Comment